çanakkale savaşı
Çanakkale Savaşlarında Uzunköprü
Marmara denizi tekin olmaktan çıkınca Osmanlı ordusu bu kez karadan asker, silah ve mühimmat sevkıyatına başlamıştı. Demiryoluyla Uzunköprü’ye gelen malzeme Uzunköprü-Bolayır arasını karayoluyla katediyordu. İngilizler kısa bir süre sonra havadan kara güzergâhını sekteye uğratmayı denediler. Karayolu Bulgaristan’ın Ekim 1915’te savaşa girişiyle önem kazanmıştı. İstanbul-Berlin demiryolu üzerinde sahilden 100 kilometre içerdeki Uzunköprü istasyonu hedeflerden biriydi. Diğeri Saroz Körfezi yakınlarındaki Dedeağaç-Selanik demiryolu üzerindeki Firecik iltisak noktasıydı. İngiliz amiralliği Kuleliburgaz köprüsünün bir an önce tahribini istedi. 8 Kasım günü İmroz’dan kalkan bir uçakla, Saroz Körfezi’nde bulunan Ben-my-Chree uçak gemisinden kalkan iki uçaktan oluşan bir filo, köprüyü tahrip etmek üzere hareket etti. Bunlardan İmroz’dan kalkan hedefe ulaşabildi. 13 Kasım günü bu köprüye yeni bir taarruz düzenlendi. Firecik istasyonu ise yine 13 Kasım ve 1 Aralık’ta saldırıya uğradı.
Bulgaristan’ın harbe girmesi ve Sırbistan’ın Almanlar tarafından istilası doğrudan Berlin-İstanbul demiryolu hattının açılması anlamına geliyordu. Almanya’dan topçu cephanesi, uçak ve uçak yedekparçası gelmeye ve ordunun noksanlarının giderilmesine başlamıştı. Uzunköprü önem kazanmış, savunulması kaçınılmaz olmuştu. Düşman uçak filolarının saldırısı karşısında Uzunköprü’de ufak bir birliğin oluşturulması kararlaştırıldı. İlk elden bir savaş uçağı Uzunköprü’ye gönderildi. Bu uçak kısa sürede ikinci bir savaş uçağı ve nihayet bir keşif uçağı ile takviye edilecekti. Uçaklar İkinci Ordu’nun emrindeydi ve Uzunköprü’yü korumakla yükümlüydü. Keşif amacıyla kullanılmayacak ve istasyondan elli kilometreden fazla uzaklaşmayacaklardı. Ayrıca düşman uçak filolarından korunmak üzere Uzunköprü’ye sahra topçusu tahsis edilecekti. Uzunköprü’den Gelibolu’ya mühimmat sevki sırasında, alçaktan uçan düşman uçaklarının makineli tüfek ateşine karşı bu kafilelere birer müfreze refakat edecekti. Nihayet düşman hava saldırılarını önceden Uzunköprü’ye bildirecek bir haberleşme hattı kurulmuş, hava saldırısı hedefe ulaşmadan Uzunköprü’den Osmanlı uçaklarının havalanması ve uçaklara karşı konulmuş topların hazırlanması öngörülmüştü.
UZUNKÖPRÜ İSTASYONUNUN KORUNMASI HAKKINDA YAZILI EMİR
Çanakkale Savaşları’nda Gelibolu Cephesi’nin ikmalinin indirildiği Uzunköprü İstasyonu’nun korunması büyük önem kazanmıştır.Düşman uçaklarının köprüyü tahrip için yaptığı hücumlar üzerine bölgeye bir uçak birliğinin gönderilmesi gerekmiştir. Burada yapılacak işler hakkında verilen talimata göre :
-Uzunköprü İstasyonu ve ihracı, tayyare taaruzuna karşı muhafaza etmek için yakında bir harp tayyaresi Uzunköprü’deki tayyare meydanına gönderilecek ve orada kalacaktır. İkinci bir harp tayyaresi kezalik, üçüncü olarak da bir keşif tayyaresi mümkün mertebe hemen müteakiben yine oraya gönderilecektir.Tayyareler 2. Ordu emrindedir.Bunlar keşif hidematında kullanılmayıp yalnız şimendiferden ihracın ve şimendifer istasyonunun muhafazası zımnında istihdam olunacaklardır. Tayyarelerin ve müfrezenin Uzunköprü’de yerleşmelerine Yüzbaşı Serno delalet edecektir. Tayyarelere ancak müstesna halatta, istasyon civarından 50 km.den ziyade uzaklaşmaları emri verilmiştir.Bu harp tayyareleri yalnız tahdit olunmuş bir zaman zarfında kalabileceklerinden (30-35 saat sonra motoru muayene olunmalıdır.) bunlar istikşaf zımnında muayene olunmalıdır.Aksi takdirde bu tayyare müfrezesini takviye etmek lazımdır.Yüzbaşı Serno Bey muktazi talimatı pilotlara verilecektir.Pilotlar 2. Ordu Komutanlığı’na vürudunu haber vereceklerdir.
-2. Ordu Uzunköprü İstasyonunun tayyarelere karşı muhafazası için hemen sahra topçusu (takribi bir batarya) tahsis edecektir. Bunun tabiyeci bir vazifesine ait talimat melfuftur.
-Şimendifer hattının mühim noktalarının, bahusus köprülerinin muhafazasını ikinci ordu deruhte edecektir. Her köprüye hiç olmazsa bir piyade ve bir makineli tüfek takımı ikame olunacaktır.
-Uzunköprü’den Gelibolu’ya icra edilecek mühim nakliyatı bombalara ve hepsinden evvel alçaktan uçan tayyarelerin makineli tüfek ateşine karşı himaye etmek için bu kafilelere kafi cephaneyi hamil en az 70-80 tüfekli bir müfreze tefrik edilecektir.
-Tayyarelerin tekabülü mümkün olduğu kadar bir süratle geriye haber verilecektir. 2. Ordu tayyarenin geldiğine dair aldığı haberi en seri bir süratle ve zaman kaybetmeksizin tayyarelere ve tayyarelere karşı vaaz olunan toplara bildirilecektir. Düşman tayyareleri muhafaza edilen mevziye yetişmezden evvel birini tayyareler daha evvel havalanmalıdır.
8 Kasım 1915
Başkumandan Vekili Namına Erkanı Harbiye Reisi Ferik
Bu yazılı emirle Uzunköprü İstasyonu ve indirilen sevkiyatın hava hücumlarından korunması amacıyla silahlı bir uçağın Uzunköprü hava meydanına gönderilmesi uçakların Trakya’yı korumakla görevli ikinci Ordu Komutanlığı emrine verilmesi istenmişti. Öncelikli olarak bir uçak Uzunköprü’ye gönderilmiş, bu uçağın kısa sürede ikinci bir savaş uçağı ve nihayet bir keşif uçağı ile takviye edileceği kabul edilmişti. Bu uçaklar sadece Uzunköprü’yü korumakla yükümlüydü. Bu keşif uçaklarının keşif amacıyla kullanılamayacağı ve istasyondan elli kilometreden fazla uzaklaşmayacağı da kabul edildi.
Kaynak: Av.Enis İŞBİLEN arşivi
